Amerikan Profesyonel Basketbol Ligi’nde (NBA) 3 sayılık şut denemesinde ve 3 sayılık şut isabetinde son yıllarda, özellikle de son 3 senedir artarak büyüyen bir eğilim var. Skora bu kadar etki eden ve bazıları tarafından eleştirilen üçlük konusunu SonPeriyot.com’da da ele alayım dedim. 3 senedir artarak devam eden 3’lük eğiliminin sebeplerini, 3’lükler ile ilgili istatistikleri ve kırılan rekorları inceleyeceğim ve 3 sayı çizgisinin yerinin değişmesi ve 4 sayı çizgisinin getirilmesi konularında da fikrimi ve bu olası değişikliklerin oyunu nasıl değiştirebileceğini yazacağım. Önce 3 sayı çizgisinin tarihteki değişimine bir bakalım.
NBA’de 3 Sayı Çizgisinin Tarihi
Aslında NBA’de 3 sayı çizgisi dedik ama NBA’den önce de Amerika’da basketbol ligleri vardı ve hatta 3 sayılık çizgisi NBA’den önce o liglerden birinde kullanıldı. O yüzden kısaca NBA tarihini de açıklamakta fayda var.
6 Haziran 1946’da BBA (Basketball Association of America) kuruldu. BBA, 1949 yılında NBL (National Basketball League) ile birleşti ve NBA adını aldı. 1967 yılında ise ABA (American Basketball Association) kuruldu ve 1976 yılında ABA ile NBA de birleşti.
ABL (American Basketball League), 1961 yılında 3 sayılık atışı (tepeden 7,62 m), kural olarak ilk uygulayan lig oldu. Daha sonra Eastern Professional Basketball League 1963-1964 sezonunda üçlük atışları, kurallarına ekledi. 3 sayılık basketler genel olarak kabul görmeye başlayınca ABA da 1967-1968 sezonunda 3 sayı çizgisi kuralını getirdi. Dönemin ABA başkanı George Mikan, üçlük kuralını tanıtırken “daha kısa oyunculara sayı şansı verir ve oyunu seyredenlere daha eğlenceli hale gelmesi için defansları açar” demişti. ABA, 1967-68 sezonundan itibaren 3’lük kuralını kullandı. 1976’da ABA ile NBA birleşti ve bu birleşmeden 3 yıl sonra 1979 yılında o tarihe kadar NBA’de olmayan 3 sayı kuralı NBA tarafından da kabul edildi. Çembere tepeden 7,24 metre, yanlardan ise 6,71 m uzaklığında 3 sayı çizgisi çekildi.
İlk 3 Sayılık Şut ve Basket
12 Ekim 1979’da Boston Celtics’lı Chris Ford, NBA tarihinin ilk 3 sayılık isabetini bulma şansını değerlendirmedi ama 3 sayılık şutu deneyen ilk NBA oyuncusu oldu. Chris Ford’un isabet bulamadığı maçta ise rakibi Washington Bullets’lı Kevin Grevey, NBA tarihinin ilk 3 sayılık basketini attı.
3 Sayı Çizgisinin Oyuncu Değiştirmesi
NBA, 3 sayılık basket kuralını getirdiği gün oyun bambaşka bir hal aldı. Basketbol artık asla eskisi gibi olmayacaktı. Oyun daha heyecanlı bir hal almıştı ve skor açısından da oyunun seyri bir anda değişebilir bir duruma gelmişti. Özellikle maç sonlarındaki heyecan çok daha fazla arttı. ABA başkanının dediği gibi kısa oyuncuların skora katkısı bir anda arttı. Birçok maç 3 sayılık basket ile uzatmaya gitti, birçok maç 3 sayılık basket ile kazanıldı. Basketbol gerçekten değişmişti.
3 sayı çizgisi 1993’e kadar aynı mesafelerde kullanıldı. Üçlük çizgisinin çembere olan uzaklığı tepeden 7,24 metre ve yanlardan ise 6,71 metre idi. NBA yönetimi düşük skorlu maçları sebep göstererek 1996-1997 sezonunun başında üçlük çizgisini her yerden 6,71 metreye getirdi. Daha sonra 1997-1998 sezonuda da üç sayı çizgisi eski mesafesine döndü.
Şimdi bu bilgileri de göz önünde bulundurarak 1 sezonda en çok 3 sayılık basket atan oyunculara bakalım.
1 Sezonda En Çok 3’lük Atan Oyuncular
402 üçlük 2016 Stephen Curry
286 üçlük 2015 Stephen Curry
276 üçlük 2016 Klay Thompson
272 üçlük 2013 Stephen Curry
269 üçlük 2006 Ray Allen
Daha önce “NBA’de 1 Sezonda En Çok 3’lük Atan Oyuncular” başlığında en çok üçlük isabet bulan oyuncuları daha detaylı olarak yazmıştık.
Bu Sezon Kırılan 3 Sayı Rekorları
- Cleveland Cavaliers, playofflarda bir maçta 25 üçlük isabet bularak takım olarak bu alanda rekor kırdı.
- Klay Thompson, playofflarda bir maçta 11 üç sayı basket ile bireysel olarak bu alanda rekoru kırdı.
- Warriors, final serisininde 4. maçında 17 üçlük isabet bulurken, 16 kez 2 sayılık şutu baskete çevirdi. NBA Final serilerinde ilk defa bir takım 2 sayılık isabetten daha çok 3 sayılık isabet buldu. 17 üçlük isabet NBA finalleri için de bir rekor.
- Stephen Curry, NBA finallerinde en çok üçlük deneyen ve en çok üçlük isabet bulan oyuncu oldu (32/80).
- Warriors, takım olarak geçen sene kendisine ait olan playoff üçlük rekorunu 66 üçlük daha geliştirerek 306’a çıkardı.
- 2016 şampiyonu Cavaliers playofflarda 258 üçlük isabet buldu; ki bu geçen seneki Warriors’ın rekorundan fazla.
- Normal sezonda Stephen Curry 402 ve Klay Thompson 276 üçlük isabet buldu.
Neden Bu Kadar Çok 3 Sayılık Şut Atılıyor
NBA’de 3 sayılık şutların neden bu kadar çok atıldığını daha iyi incelemek için NBA Finaline çıkan takımları inceleyelim.
Yukarıdaki tabloda 2015-2016 sezonunda NBA finaline yükselen Golden State Warriors (GSW) ve Cleveland Cavaliers (CLE) takımlarının normal sezon ortalamaları ve istatistiklerini görebilirsiniz.
Tabloda gördüğümüz gibi 2 takımın da hücum başına sayı atma ihtimali, serbest atış çizgisinde en yüksek durumda, ondan sonra ise 3’lük şutlar geliyor.
CLE’den bakalım. CLE, %50,6 ile 2 sayılık şut kullanıyor, bu şut yüzdesinin üçlük karşılığı ise %33,7.
CLE’nin %50 ile 2’lik ve %33,3 ile de üçlük şut kullandığını varsayalım. Kullanılan 6 ikilik şutta 3 isabet ile oynar ve 6 sayı yapar (2 sayı x 3), kullanılan 6 üçlük şutta ise 2 isabet bulur ve yine 6 sayı yapar (3 sayı x 2). İstatistiksel olarak CLE’nin %50 ile ikilik şut attığını varsayarsak üçlük denemesinin mantıklı olması için %33,3’den fazla bir yüzde yakalaması lazım.
Tabloya dönersek 0,506 (%50,6) ile 2 sayılık şut kullanan CLE’nin bu ikilik yüzdesine göre denk olacak üçlük yüzdesi 0,337 (%33,7)’dir. CLE, %33,7’den daha iyi üçlük atıyorsa üçlük denemesi mantıklıdır ve daha çok sayı üretmek için üçlük deneyebilir, hatta denemelidir de.
Eğer CLE’nin %33,7 ile üçlük kullandığı bir dönemde %60,9’dan daha yüksek bir yüzde ile 2 sayılık hücumlarda başarı yakalıyorsa o zaman da 2 sayılık hücum etmesi daha mantıklıdır.
Aynı şey GSW için de geçerli. Tabloya göre %73,5 ile serbest atış atan GSW eğer %49’un üstünde üçlük atıyor olsaydı GSW’ye faul yapıp serbest atıştan sayı yemek daha mantıklı olacaktı.
Bu tablo ve rakamlar takımların neden bu kadar çok 3 sayı denediğini ve denemesi gerektiğini çok açık bir şekilde gösteriyor.
3 Sayı Çizgisi Uzaklaştırılmalı mı, 4 Sayı Çizgisi Eklenmeli mi?
Yukarıda da belirttiğim gibi 3 sayı kuralı NBA’e 1979-80 sezonunda getirildi ve o dönem takımlar maç başına 2,8 üçlük şut denemesinde bulunuyordu, bu sezon ise bu rakam 24,1’e çıktı. NBA’de final oynayan Warrirs ve Cavaliers takımlarında ise bu rakam 30’un üstünde. 2 takımda maç başına 30’dan fazla üçlük şut denemesinde bulunuyor. Üçlük denemelerin ve üçlük isabetlerin her sene daha da artması bu konuda tartışmalara da sebep oluyor. Sezon içinde Spurs koçu Popovich de bu konuda tepkisini göstermişti. Mavericks’in sahibi Mark Cuban da 3 sayı çizgisinin mesafesinin arttırılmasını öneriyor. Karşı görüş olarak 4 sayı çizgisinin eklenmesi gerektiğini düşünenler de var.
Stephen Curry’nin ısınırken orta saha yuvarlığının içinden attığı şutlar (1 keresinde 5’te 5 isabetle attı) ve oyunun neredeyse üçlükçülerin oyunu haline gelmesi 4 sayılık çizgisini de konuşulur hale getirdi.
ABA başkanı George Mikan’ın 1967 yılında 3’lük çizgisi için dediğini belki de yakın zamanda 4’lük çizgisi için duyacağız. Damian Lillard’ın ve Larry Bird’ün 4 sayı çizgisinin savunucularından olduğu biliniyor. Her ne kadar ESPN, daha önce NBA yönetiminin bu konuyu tartıştığını söylese de ben bu kuralın çıkacağını düşünmüyorum. Genel olarak NBA tarihindeki istatistiklerin ve rekorların kıyaslanabilmesi için büyük değişikliklere sıcak bakılmaz. 4 sayı çizgisine sıcak bakılsa bile çizginin hangi mesafede olması gerektiği ayrı bir tartışma yaratır.
Ben kuralda bir değişiklik olması gerektiğini düşünenlerden değilim. Bence üçlük mesafesi uygun ve şu an için 4’lük çizgisine de gerek yok.
Bu konuda sizin de fikirlerinizi merak ediyorum. Sizce 3 sayı çizgisi biraz daha uzağa çekilmeli mi? 4 sayılık çizgisi eklenmeli mi? Eğer eklenmeli diyorsanız 4 sayılık çizgisi çemberden kaç metre uzakta olmalı?
Turgay Doğan – SonPeriyot.com